Senin, 23 Januari 2023

TOLOOONG! - Putu Wijaya


Para pelaku 
- Isah
- Bima
- Bapak Isah
- Ibu Isah
- Keluarga
- Wanita (Keke)
- Anak Isah
- Seseorang



Narrator :
SETELAH 3 HARI DIANGGAP MATI,ISAH MENDUSIN. SEMUA ORANG YANG MENUNGGUI JENAZAHNYA MULA-MULA TERPEKIK. KEMUDIAN SEMUA ORANG MELIHAT KAIN-KAIN YANG MEMBUNGKUS SEKUJUR TUBUHNYA BERGERAK.
LALU TANGANNYA MENGGAPAI. DAN TIBA-TIBA SAJA WAJAH ISAH TERSEMBUL SEPERTI SEEKOR KERBAU KELUAR DARI LUMPUR. SEMUA ORANG KAGET. TAPI ISAH TERSENYUM. MUKANYA YANG HAMPA, NAMUN MENGANDUNG CAHAYA KEHUDUPAN. MATANYA MENYAPU SEMUA ORANG DENGAN HERAN.

Isah : 
Aku belum mati, mengapa aku diperlakukan seperti ini.

Narrator :

KATANYA SAMBIL MENEPISKAN KAIN-KAIN YANG MENYELIMUTI SELURUH TUBUHNYA . TAK SEORANGPUN MENJAWAB.BIMA MENATAP WAJAH ISTRINYA YANG MATANYA BENGKAK KARENA MENANGIS.

Isah : 
Ka Bima, Aku tidak mati, aku masih hidup.

Narrator :

KATANYA DENGAN GEMBIRA. TAPI ISTRINYA, MERTUANYA, ANAKNYA, REKAN-REKANNYA, AYAH, IBUNYA, SEMUA YANG ADA DISANA TAK ADA YANG MENJAWAB.
SELURUH MANUSIA YANG BERADA DIDEKAT BIMA MEMBUNGKAM. TAKUT, HERAN, BERDEBAR, TERPESONA, DAN TIDAK DAPAT BERSIKAP BAGAIMANA. MEREKA SUDAH MENANGIS 2 KALI 24 JAM DIBANTING-BANTING DUKA. SAAT INI MEREKA SEBENARNYA SUDAH MELEWATI KRISIS MEREKA SENDIRI DAN MENERIMA KEMATIAN BIMA DENGAN RELA. TIBA-TIBA SEMUA BERUBAH SEHINGGA MEREKA SANGAT BUTEK.

Isah : 
Aku tidak mati. Aku tidak mati. Aku masih diberikan kesempatan hidup. Kasih aku pakaian biasa…..(pause) Aku juga lapar sekarang.

Narrator :
KATA ISAH, KEMUDIAN SAMBIL MENGULURKAN TANGAN.

Isah : 
Lihat…!!! Lihat tanganku gemetar karena lapar. Darahku sudah berjalan lagi. Kalian tidak percaya ?

Narrator :

ISAH DUDUK DIBALAI. IA MENYELIMUTI BADANNYA DENGAN KAIN KAFAN. IA MENGERTI UNTUK MEMBUKTIKAN KEPADA ORANG-ORANG BAHWA TABIR YANG TADINYA SUDAH DIBUKA SEKARANG KEMBALI DIGULUNG.

Isah : 
Kalian tidak bermimpi, aku memang diberikan kesempatan hidup lagi. Barangkali aku memang belum waktunya menghadap dia. Sekarang aku dikembalikan kepada kalian lagi. Ini sungguh-sungguh. Percayalah…!!!

Narrator :

PERLAHAN-LAHAN ORANG-ORANG DISEKITAR ITU MULAI MENDAPAT KETENANGAN. ADA YANG MENGANGGUK-ANGGUK. ADA YANG MULAI MENDEKATI BIMA.

Bapak Isah : 
Jadi kamu tidak jadi mati Isah…?

Narrator :
TANYA BAPAK ISAH YANG SUDAH TUA ITU. ISAH MENGANGGUK. BAPAKNYA MENARIK NAPAS PANJANG LALU TIBA-TIBA SAJA ROBOH PINGSAN. BEBERAPA ORANG CEPAT MERAWATNYA. WAKTU ITU ISTERI BIMA MEMBERANIKAN DIRI BERTANYA, TAPI MENJAGA JARAK.

Bima : 
Jadi kamu tidak jadi mati, kamu hidup lagi?

Isah : 
Ya

Bima : 
Kembali kepada kami untuk selama-lamanya?

Isah : 
Sampai waktu yang ditentukan oleh yang maha kuasa.

Bima : 
Betul? Buktinya?

Narrator :

ISAH MENGULURKAN TANGANNYA. TAPI BIMA MASIH BELUM BERANI MENYAMBUT. BEBERAPA SAAT IA BARU BERANI ORANG-ORANG LAINPUN BARU BERANI MEMANDANG. MEREKA MASIH BELUM PERCAYA SEDANG MENGHADAPI ISAH.

Seseorang : 
Kita mungkin bukan menghadapi manusia Tapi bayangan roh yang sedang berusaha melepaskan diri dari jasadnya.

Isah : 
Jangan takut!

Narrator :

KATA ISAH SETELAH MENDENGAR BISIK ITU

Isah : 
Saya Isah. Saya Waras. Saya ingat, 3 hari yang lalu saya masih sehat bugar. Saya bersama suami saya baru saja pulang dari gunung. Lalu ada orang yang marah-marah karena kena serempet. Dia memukul saya. Saya tidak terima. Kemudian dalam perjalanan pulang, ada anak kecil menyeberang jalan dengan tiba- t tiba sehingga saya kaget. Saya juga marah-marah. Ya, saya selalu marah-marah ketika ada persoalan. Sebagaimana saudara-saudara tahu, saya dan suami saya sudah merencanakan cerai. Tapi rupanya jiwa saya sangat kacau melihat nasib anak saya dikemudian hari. Jadi saya marah-marah. Waktu itulah jantung saya berhenti, karena saya mengidap sakit jantung. Dan Dokter telah menetapkan saya MATI. Tapi dokter tidak berkuasa dari yang berkuasa. Sekarang jantung saya berdetak lagi. Kembali kepada keluarga. Kembali kepada kalian semua. Terimalah saya, jangan dipandang saja. Saya bukan Roh, saya bukan hantu, saya Isah…!!!

Narrator :

ISAH MASIH TETAP DUDUK, TAPI KATA-KATANYA MENGGAPAI HATI SEMUA ORANG. MUKA ISAH MULAI MENGERUH. KATA-KATANYA MULAI TERANTUK-ANTUK KARENA KHAWATIR. BARANGKALI JUGA KARENA LAPAR.

Isah : 
Saya mau makan

Narrator :
KATANYA KEMUDIAN. LALU ISAH MELIHAT HIDANGAN KUE SESAJEN. LALU DIA MAKAN DENGAN RAKUS HIDANGAN ITU. ORANG-ORANG YANG TADINYA BUNGKAM ITU MELIHAT DENGAN BINGUNG KELAKUAN ISAH YANG MAKAN SESAJEN ITU. LALU MEREKA MENDEKATI BIMA DENGAN BINGUNG.

Isah : 
Kenapa? Kenapa kalian???

Narrator :

TANYA ISAH DENGAN GERAM. BAPAK ISAH MAJU KEDEPAN MENATAP ISAH DENGAN MATA MERAH.

Bapak Isah : 
Isah !!!

Narrator :

KATANYA DENGAN KERAS. ISAH TERTEGUN.

Bapak Isah : 
Kamu jangan mengganggu keluargamu lagi. Kalau mau mati, mati sajalah. Kalau ada diantara kami yang bersalah, maafkanlah. Tapi pergilah dengan tenang. Biarkan kami tenang disini. Kami akan merawat apa yang kamu tinggalkan.

Narrator :

IBU ISAH IKUT MAJU

Ibu Isah : 
Isah…

Narrator :
ISAH MENOLEH KEPADA IBUNYA

Ibu Isah : 
Anakku…

Narrator :

KATANYA, TAPI BARU SEPATAH KATA IA JATUH PINGSAN. SESEORANG KELUARGA MEMBERANIKAN DIRI BUKA MULUT.

Keluarga : 
Dik Isah, sudahlah…Biarkan kami melepaskanmu dengan tenang. Kami memang bersalah, selama ini tak menghiraukanmu. Tapi apa mau dikata lagi, takdir sudah memutuskan kita.

Narrator :

SEMUA ORANG YANG ADA DISANA LANGSUNG BUKA MULUT UNTUK TIDAK MENGGANGGU MEREKA. ISAH TERTEGUN. MATANYA HAMPA. LALU ANAKNYA MENDEKATI ISAH.

Anak Isah : 
Ini bukan ibu, bukan,, ini bukan isah, ibu sudah mati!!! (Lepas kendali)

Narrator :

DIA MELEMPARKAN KAIN KAFAN KEPADA ISAH. ORANG-ORANG BERUSAHA MENENANGKAN ANAK ISAH. ISAH TAMPAK KESAKITAN MENDENGAR SUARA ANAKNYA. TAPI SEBELUM IA SEMPAT MENGATAKAN APA-APA. BIMA IKUT BICARA.

Bima : 
Sudahlah Sah, kami relakan. Kita dulu sudah hampir bercerai Terlalu banyak perbedaan, apa yang dipikirkan lagi. Aku akan menjaga anak kita. Aku akan merawatnya.Pergilah dengan tenang Sah, jangan ingat kami.Teruskan perjalanan kamu baik-baik.

Narrator :

WANITA ITU MASIH INGIN BICARA, TAPI RUPANYA DIA TAK TAHAN LAGI MENAHAN PERASAANNYA. BADANNYA GEMETAR DAN MATANYA KEMBALI BERKACA-KACA. WAKTU ITU MAJULAH SEORANG LELAKI. DAN DIA MENATAP BIMA. BIMA TERTEGUN MENATAP ORANG ITU.

Isah : 
Keke…

BISIK ISAH. WANITA ITU MENGANGGUK.

Keke : 
Saya mba, saya tak sempat meminta maaf kepada mba Isah. Sekarang saya minta maaf. Tapi saya bersumpah bahwa saya benar-benar mencintai Mas Bima,suami mba. Saya berjanji akan merawat anak mba. Percayalah. Dan saya akan mencintai Mas Bima untuk selama-lamanya mba. Percayalah…

Narrator :
ISAH TAMPAK MEMEJAMKAN MATANYA. KEKE SEPERTI MENDAPAT KEKUATAN. IA MAJU SELANGKAH DAN TERUS BICARA.

Keke : 
Jadi jangan ragu-ragu lagi. Pergilah dengan tenang. Semanya akan baik-baik saja. Kami semua mengenang mba sebagai orang yang bijaksana, Yang berhati agung, Yang mengerti segalanya yang penuh dengan maaf. Saya kira tidak ada orang yang begitu mengerti,Yang begitu agung seperti mba sejauh yang saya kenal. Pergilah dengan baik-baik mba…

Narrator :

ISAH MEMBUKA MATA

Isah : 
BAJINGAN…!!!

Narrator :

ISAH MENERKAM KEKE SEPERTI ORANG KESETANAN

Isah : 
Aku tidak ingin mempertahankan apa yang ingin kamu miliki, Aku hanya mempertahankan kehormatanku sebagai suami yang hina. Pergi Anjing…

Keke : 
Tidak mba, saya lakukan semua dengan jujur. Percayalah, semuanya dengan kejujuran, bukan karena nafsu birahi. Mari kita saling memaafkan mba…

Isah : 
Mati kau anjing. Mati kau..!!!

Narrator :

MELIHAT SUASANA YANG KACAU.BAPAK ISAH BICARA.

Bapak Isah : 
Isah…!!!!

Narrator :

ISAH TERDIAM.SENTAK KEKE LANGSUNG MELEPASKAN DIRI DARI TERKAMAN ISAH

Bapak Isah : 
Sudahlah, pergilah dengan baik-baik. Rumah peninggalanmu sudah kami jual untuk membiayai upacara penguburan ini. Mobilmu juga sudah kami jual, supaya kami tidak selalu ingat kau. Dan uang simpananmu di Bank sudah kami ambil karena anak dan suamimu merencanakan untuk pindah kota. Sedangkan barang-barang lain….

Isah : 
DIAAAM…!!!

Narrator :

TERIAK ISAH TIBA-TIBA.SURANYA BERGETAR PANJANG,MATANYA BERINGAS. TETAPI TERIAKAN ITU SUDAH TIDAK MENAKUTKAN ORANG LAGI. SEMUANYA SEAKAN-AKAN TIDAK MERASA MENGHADAPI KEKUATAN GAIB LAGI, MELAINKAN MANUSIA BIASA.

Isah : 
Kalian terlalu. Kalian sudah preteli aku sebelum aku betul-betul masuk kubur! Kalian tidak bisa sabar sedikit menunggu perasaan-perasaanku lenyap dari sini. Kalian rendah semua.

Narrator :

SUARA ISAH BAGAI CAKAR KUCING. IA MENANTANG SEMUA ORANG. TAPI ORANG-ORANG TIDAK TAKUT LAGI. DENGAN CEPAT ORANG-ORANG MENGAMBIL BENDA-BENDA DISEKITAR UNTUK DIJADIKAN SENJATA, KECUALI IBU DAN AYAH ISAH. MEREKA MENGELILINGI ISAH. ISAH TERDESAK DIBALAI-BALAI.

Isah : 
Tidak, aku tidak terima. Aku mau rebut kembali semua itu! Suamiku, anakku, rumahku, tabunganku, hak-hakku semua. Mana !!!

Narrator :

TIDAK ADA YANG PEDULI. MEREKA MAJU SELANGKAH DEMI SELANGKAN MENGELILINGI ISAH. BAMBU-BAMBU DAN KAYU YANG SEDIANYA DIPAKAI UNTUK UPACARA PENGUBURAN SENTAK MENJADI ALAT PUKUL.

Isah : 
Minggir kamu…!!!

Narrator :

ORANG-ORANG MAKIN MENDEKAT. DAN SESEORANG MENANGKAP ISAH. TAPI ISAH DAPAT MELEPASKAN DIRI. DAN MENDORONG ORANG ITU. ISAH LARI MENJAUH DARI KEPUNGAN ORANG-ORANG. ORANG-ORANG MAKIN GANAS INGIN MENANGKAP ISAH.

Isah : 
Tolooong…!!!

Narrator :

TERIAK ISAH. TAPI TAK ADA YANG MENGHIRAUKAN. ISAH BERTERIAK MINTA TOLONG. DAN LARI KEJALAN RAYA DENGAN TUBUH TELANJANG.

Isah : 
Tolooong, siapa saja tolong aku…!!!

Narrator :

TAK ADA YANG MENGHIRAUKAN. ORANG-ORANG KEMBALI MENGEPUNGNYA. DAN MEREKA LANGSUNG MEMUKULI ISAH. ISAH HANYA BISA BERTERIAK MINTA TOLONG.. AKHIRNYA ISAH SETENGAH SADAR DENGAN TUBUH PENUH LUKA. BEBERAPA ORANG DENGAN SIGAP LANGSUNG MEMBERESKAN TEMPAT, MENYIAPKAN PEMANDIAN JENAZAH, MENYIAPKAN KAIN KAFAN, DAN DUA ORANG MENGANGKAT.TUBUH ISAH KETEMPAT PEMANDIAN JANAZAH. IBU ISAH SEBAGAI ORANG YANG MEMANDIKAN ISAH. SETELAH MEMANDIKAN ISAH, AYAH DAN BIMA DIBANTU KEKE MEMBUNGKUS ISAH DENGAN KAIN KAFAN. SETELAH BIMA TERBUNGKUS KAIN KAFAN, TUBUH BIMA DIANGKAT EMPAT ORANG DIIRINGI DENGAN DOA2. DIKUBURAN ISAH SUDAH SIAP 2 ORANG DIDALAM LUBANG KUBUR UNTUK MENYAMBUT JENAZAH ISAH. SEMUA ORANG DENGAN RAPI BERSUSUN DIDEPAN KUBUR ISAH. SALAH SEORANG MEMBACAKAN PENGUMUMAN KEMATIAN ISAH DENGAN SUARA LANTANG. SEMUA ORANG MENINGGALKAN TEMPAT PEMAKAMAN.


SELESAI


Catatan : Bila Mementaskan ini, harus meminta izin kepada yang berwenang.
H. Adjim Arijadi : 08125125086
Sanggar Budaya Kalimantan Selatan : 0511 3302650
Sarat berupa : dokumentasi pementasan.
Email : sanggar_budaya@yahoo.com

TOLOOONG!
Naskah Sastra
Karya : Putu Wijaya
Adaptasi/Scenario/Naskah : H. Adjim Arijadi

Tidak ada komentar:

Posting Komentar